Eten & drinken: Melktap

Afgelopen maandag hadden zus en ik een zusjesdag. We hebben uiteraard veel gekletst (ook over het blog), gegeten bij een leuk restaurantje in de buurt (gelukkig kan het weer!) en we zijn wezen shoppen. Eind mei verwacht ik - Esther - een kleintje, dus er moest natuurlijk even gesnuffeld worden tussen babykleertjes. Zus haar jongens zijn nog jong, maar beginnen al aardig wat groter te worden, dus om van die mini-kleertjes te zien en uit te kiezen is toch wel erg schattig. Op de terugweg vanuit de stad zijn we langs de Melktap gereden. De wat? De Melktap...

Voor wie dit niet weet: er zijn melkboerderijen die (gekoelde) rauwe melk - direct van de koe - aanbieden. Zelf wist ik tot voor kort niet van het bestaan van de melktap af. Maar het is eigenlijk heel simpel: je neemt een eigen fles mee (of koopt er de eerste keer een van de boer), betaalt met je pinpas, houdt de fles onder de machine en deze wordt dan gevuld met super verse melk!

Pasteuriseren of steriliseren

De melk die je gevangen hebt, is rauwe melk. Dit betekent dat het nog niet bewerkt is zoals de melk in de supermarkt. In principe kun je rauwe melk drinken, maar er kunnen mogelijk (schadelijke) bacterien in zitten. Er zijn mensen die geloven dat onbewerkte rauwe melk gezonder is dan bewerkte melk, anderen vinden het risico te groot. Uit onderzoek is nog niet gebleken dat rauwe melk gezonder is dan bewerkte melk. De meningen zijn er dus een beetje over verdeeld. Wanneer je het idee van rauwe melk niet zo prettig vindt, kun je het heel makkelijk zelf pasteuriseren.

Voor het pasteuriseren verwarm je de melk au bain-marie en houdt je deze voor minimaal 20 seconden op 72ºC. Hierna koel je de bovenpan met de melk zo snel mogelijk af. Zelf vul ik hiervoor de gootsteen met koud water en leg er een paar vrieselementen (uit de koelbox) in. Je kunt ook een ijsmachine gebruiken, maar die heeft natuurlijk niet iedereen in huis. In ieder geval moet de temperatuur binnen 2 uren gezakt zijn tot 4ºC.

De melk die wij uit de koeling halen in de supermarkt is gepasteuriseerd, maar je bent vast ook bekend met gesteriliseerde melk. Wanneer je namelijk een reisje buiten onze landsgrenzen maakt, kun je vaak alleen nog maar gesteriliseerde melk krijgen. Het is een andere methode om de houdbaarheid van de melk te verlengen. Hierbij wordt het verhit boven de 100ºC en verandert de smaak. Deze melk kun je in onze supermarkt ook krijgen, het wordt ongekoeld verkocht en draagt de naam 'houdbare melk'.

Homogeniseren

Naast het pasteuriseren, wordt de melk in de fabriek ook nog gehomoniseerd. Dit betekent - in Jip & Janneke taal - dat het door een heel fijne zeef geperst wordt, waardoor de vetbolletjes opgebroken worden en zo klein worden dat deze niet meer samenklonten. Zo hoef je de melk niet steeds te schudden voordat je het uitgiet. Bij verse melk drijft het vet namelijk, na verloop van tijd, steeds weer naar de oppervlakte. Het mooie hiervan is dat je dit vet af kunt romen om andere melkproducten mee te maken.

Melkproducten: slagroom, roomboter en karnemelk

Als je rauwe of gepasteuriseerde melk in de koelkast laat staan, zul je zien dat er zich na een aantal uren een vetlaagje vormt. Het laagje kun je er voorzichtig van af scheppen: dit is verse room. Omdat je het vet uit de melk haalt, wordt dit dan magere melk. De room kun je - eventueel met wat suiker - opkloppen, dan krijg je slagroom.

Om roomboter te maken, moet je de room ook kloppen, maar dan wat langer. Wanneer je wel eens verse slagroom hebt opgeklopt, is dit je misschien onbedoeld wel eens 'gelukt'. Wanneer je slagroom net iets te lang blijft kloppen, wordt het namelijk boterig. Dit is precies het begin van hoe je roomboter maakt. Wanneer je door blijft kloppen zal het vet zich nog verder scheiden van de vloeistof. Waarbij het vet 'roomboter' is en de vloeistof 'karnemelk'. Ik zal dit later nog een keer uitgebreider beschrijven in een recept.

Zelf langs de Melktap

Wil je zelf ook een keer langs de melktap? Dan kun je deze het makkelijkste vinden in Google Maps. Zoom in op je woonplaats en klik op "Dit gebied doorzoeken".

Er is ook een website waar veel taps verzameld zijn. Je kunt hier ook andere boerenproducten, boerderijwinkels en uitjes bij de boer bekijken: Zoek de boer